Boek: 'Vredig sterven.'
Zelf was ik nog niet zo lang geleden betrokken bij het stervensproces van mijn tante, de zuster van mijn moeder. Mijn tante hoorde begin dit jaar dat zij nog maar een aantal weken te leven zou hebben. Ze had longkanker en het had zich al dusdanig uitgezaaid, dat het te laat was om er iets aan te doen. Mijn tante reageerde aan de ene kant heel nuchter door te zeggen dat het haar eigen schuld was, want ze had altijd veel gerookt. Aan de andere kant kon ze het gewoon niet bevatten dat ze er over een aantal weken niet meer zou zijn. Wie zou dat kunnen bevatten, niemand toch?
Doodgaan is een intieme reis
Daarom is het boek van Felicity Warner zo'n enorme verademing: zij heeft zich echt verdiept heeft in het onderwerp en kijkt er naar vanuit een andere, meer spirituele perceptie. Ze is al jaren stervensbegeleider van mensen, een zielvroedvrouw noemt zichzelf en ze heeft het project Hospice of the Heart opgezet: 's werelds eerste hospice op internet met veel informatie over vredig sterven. Volgens haar is doodgaan een intieme en gewijde reis die in het juiste tempo en op een rustige en vredige wijze moet worden volbracht. Als de reis goed verloopt, vormt ze een eerbewijs aan een welbesteed leven en tegelijk een belangrijke overgangsrite.
Geborgenheid
Haar bijdrage zit dan ook niet op medisch gebied, zij geeft begeleiding die daaraan complementair is en ook hard nodig. Haar hulpmiddelen, zoals ze dat zelf zegt, zijn haar handen, haar stem en een liefdevol en open hart. Ze probeert een sfeer van sereniteit en geborgenheid te scheppen, zodat de stervende rustig kan loslaten. Doodgaan is een eenzaam proces en alle behandelingen in de geneeskunst kunnen dat niet verlichten. Een zachte en geborgen omgeving bieden daarentegen, kan het proces minder eenzaam maken. De holistische behandelingen die Felicity biedt in de vorm van massage, visualisatie en ademhalingstechnieken, zijn eigenlijk oeroude humane behandelingen.
Angst voor de dood neemt toe
Vroeger, nog niet eens lang geleden, was de dood een meer geïntegreerd gebeuren. Maar doordat vele mensen sterven in ziekenhuizen of andere instellingen, is de dood verder van ons af gaan staan. De gedachte aan de dood boezemt ons nog steeds angst in en het lijkt wel alsof dat aan het toenemen is. Volgens Felicity is er geen ideale plek om dood te gaan, maar als je kunt kiezen, dan is thuis toch de beste optie. Daar kun je in een meer persoonlijke en bekende omgeving zijn, zonder de achtergrondgeluiden die bijvoorbeeld een ziekenhuis heeft. Een liefdevolle verzorging kan daar ook beter plaatsvinden en dat is een van de belangrijkste stappen naar een vredige dood.
Maak je eigen plan
Felicity moedigt in haar boek mensen aan om zich beter voor te bereiden op de dood, ook al kan het dan nog heel lang duren voordat het zo ver is. Ze geeft oefeningen om daarbij te helpen, zoals het maken van een plan hoe je het zou willen. Ze vertelt over de verschillende visies van religies ten aanzien van de dood en brengt het op een acceptabele manier over. Tijdens het lezen van het boek begon ik meer open te staan voor het bewuster nadenken over de dood. Waarom ook niet, het is nu eenmaal een vaststaand gegeven en dan lijkt het me in ieder geval wenselijk om het zelf te kunnen inrichten en het aangenamer te maken.
Te laat
Voor mijn tante is het boek helaas te laat gekomen. Ze is inmiddels overleden en heeft daarbij veel pijn geleden. Wij hebben moeten aanzien hoe de medische zorg tekort schoot in het zorgen voor een vredige dood. Het was een verschrikkelijk gevecht, werkelijk hartverscheurend, en dat was niet nodig geweest. Had ik dit boek eerder bij de hand gehad, dan had ik misschien meer kunnen betekenen. Dit geldt ook voor mijn moeder, want zij stapte volledig onvoorbereid en onervaren in de stervensbegeleiding van haar zuster en moest het maar zien te redden. Ik moet zeggen dat ik enorm veel bewondering heb gekregen voor haar en voor mensen die stervenden begeleiden. Uiteraard kun je nooit echt helemaal voorbereid zijn op de dood, maar door boeken als deze, in ieder geval wel beter voorbereid.
