Verjaardag van universele mensenrechten

Deze verklaring kent een lange geschiedenis en is door de jaren heen van steeds groter belang geworden voor de hedendaagse normen en waarden. En nog steeds neemt het belang toe. Zestig jaar geleden, op 10 december 1948, hebben de Verenigde Naties het UVRM aanvaard. In deze verklaring zijn dertig basis rechten vastgelegd die voor iedereen en altijd gelden. De lidstaten van de Verenigde Naties hebben zich door ondertekening van het VN-handvest verplicht de Universele Verklaring te respecteren.

De rechten van de mens omvatten alle rechten waar een individu, een groep mensen of een staat aanspraak op kan maken. Voorbeelden zijn het recht op vrije meningsuiting, het recht op leven en het recht op soevereiniteit. Een precieze definitie is echter lastig te geven, omdat er talloze visies op mensenrechten bestaan (een allesomvattende doctrine bestaat niet).

Simpeler gezegd zijn mensenrechten net als behoeften. Het zijn basale zaken die mensen nodig hebben om een gezond, veilig en goed leven te kunnen leiden. We moeten in de gelegenheid zijn om te leren dus hebben we een recht op onderwijs. We hebben water en voedsel nodig, dus hebben we een recht op water en een recht op voedsel. Het komt erop neer dat iedereen bepaalde rechten heeft, gewoon omdat hij of zij een mens is. Dat zijn rechten omdat je die dingen mag zijn, mag doen of mag hebben. Deze rechten zijn er voor jouw bescherming tegen mensen die jou zouden willen schaden of pijn doen. Ze zijn er ook om ervoor te zorgen dat we met elkaar in vrede en harmonie kunnen leven.

Drie categorieën

Mensenrechten kunnen in drie categorieën worden ingedeeld, in volgorde van vastlegging in internationale verdragen. Allereerst zijn er de eerste generatie mensenrechten: burgerlijk-politieke rechten, of grondrechten. Enkele voorbeelden zijn het recht op vrije meningsuiting, de vrijheid van religie en het recht op leven. Tevens zijn van belang de tweede generatie mensenrechten: economische, sociale en culturele rechten. Enkele voorbeelden zijn het recht op voedsel, inkomen, onderdak en scholing. Daarnaast zijn ook van belang de derde generatie mensenrechten: collectieve rechten die nauw zijn verbonden met de tweede generatie mensenrechten. Enkele voorbeelden zijn het recht op zelfbeschikking, het recht op eigen grondstoffen. Ze werden populair in de Derde Wereld tijdens de dekolonisatie, toen veel Afrikaanse en Aziatische staten het recht op zelfbeschikking, het recht op eigen grondstoffen, en een eerlijke welvaartsspreiding voor hun eigen volk eisten.

Maar in het bijzonder zijn van steeds meer van belang bepaalde 'rechten', die nog niet volledig zijn geclassificeerd en geintegreerd als zijnde mensenrechten maar die wel uitermate belangrijk zijn voor het creëren van een duurzaam leefklimaat waar huidige en toekomstige generaties van kunnen profiteren. Enkele voorbeelden zijn, het recht op een gezond en schoon milieu, het recht op medicijnen enzovoorts. Hieromtrent is nog veel discussie gaande.

Nog steeds schending van de basisrechten

De ontwikkeling van de Rechten van de Mens en de betekenis voor al het leven op aarde loopt nog steeds door. Nog dagelijks strijden er mensen voor hun rechten. En ook worden nog dagelijks wereldwijd deze basisrechten geschonden. Door vandaag het zestigjarige bestaan van het UVRM te vieren, kunnen we met zijn allen nog eens extra stil staan bij het grote belang voor onze samenleving van de bescherming en respectering van de Rechten van de Mens. Maar zeker ook moeten we stil staan bij de rol die een ieder daarin heeft.

Zie voor meer informatie www.rightnowfestival.nl